DEKLARACIJA O ZAJEDNIČKOM JEZIKU
Na pitanje da li se u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i Srbiji upotrebljava zajednički jezik – odgovor je potvrdan.
Riječ je o zajedničkom standardnom jeziku policentričnog tipa – odnosno o jeziku kojim govori više naroda u više država s prepoznatljivim varijantama – kakvi su njemački, engleski, arapski, francuski, španjolski, portugalski i mnogi drugi.
Tu činjenicu potvrđuju štokavica kao zajednička dijalekatska osnovica standardnog jezika, omjer istoga spram različitoga u jeziku i posljedična međusobna razumljivost.
Korištenje četiri naziva za standardne varijante – bosanski, crnogorski, hrvatski i srpski – ne znači da su to i četiri različita jezika.
Inzistiranje na malom broju postojećih razlika te nasilnom razdvajanju četiri standardne varijante dovodi do niza negativnih društvenih, kulturnih i političkih pojava, poput korištenja jezika kao argumenta za segregaciju djece u nekim višenacionalnim sredinama, nepotrebnih ”prevođenja” u administrativnoj upotrebi ili medijima, izmišljanja razlika gdje one ne postoje, birokratskih prisila, kao i cenzure (te nužno auto-cenzure), u kojima se jezično izražavanje nameće kao kriterij etno-nacionalne pripadnosti i sredstvo dokazivanja političke lojalnosti.
Mi, potpisnici ove Deklaracije, smatramo da
- činjenica postojanja zajedničkog policentričnog jezika ne dovodi u pitanje individualno pravo na iskazivanje pripadnosti različitim narodima, regijama ili državama;
- svaka država, nacija, etno-nacionalna ili regionalna zajednica može slobodno i samostalno kodificirati svoju varijantu zajedničkog jezika;
- sve četiri trenutno postojeće standardne varijante ravnopravne su i ne može se jedna od njih smatrati jezikom, a druge varijantama tog jezika;
- policentrična standardizacija je demokratski oblik standardizacije najbliži stvarnoj upotrebi jezika;
- činjenica da se radi o zajedničkom policentričnom standardnom jeziku ostavlja mogućnost svakom korisniku da ga imenuje kako želi;
- između standardnih varijanti policentričnog jezika postoje razlike u jezičnim i kulturnim tradicijama i praksama, upotrebi pisma, rječničkom blagu kao i na ostalim jezičnim razinama, što mogu pokazati i različite standardne varijante zajedničkog jezika na kojima će ova Deklaracija biti objavljena i korištena;
- standardne, dijalekatske i individualne razlike ne opravdavaju nasilno institucionalno razdvajanje, već naprotiv, doprinose ogromnom bogatstvu zajedničkog jezika.
Stoga, mi, potpisnici ove Deklaracije, pozivamo na
- ukidanje svih oblika jezične segregacije i jezične diskriminacije u obrazovnim i javnim ustanovama;
- zaustavljanje represivnih, nepotrebnih i po govornike štetnih praksi razdvajanja jezika;
- prestanak rigidnog definiranja standardnih varijanti;
- izbjegavanje nepotrebnih, besmislenih i skupih ”prevođenja” u sudskoj i administrativnoj praksi kao i sredstvima javnog informiranja;
- slobodu individualnog izbora i uvažavanje jezičnih raznovrsnosti;
- jezičnu slobodu u književnosti, umjetnosti i medijima;
- slobodu dijalekatske i regionalne upotrebe;
- i, konačno, slobodu ”miješanja”, uzajamnu otvorenost te prožimanje različitih oblika i izričaja zajedničkog jezika na sveopću korist svih njegovih govornika.
INICIJALNI POTPISNICI / POTPISNICE
1. Dino Abazović, vanredni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu
2. Dritan Abazović, poslanik u Skupštini Crne Gore, Građanski pokret URA, Ulcinj
3. Vladimir Arsenić, književni kritičar i urednik, Partizanska knjiga/ Časopis Ulaznica, Zrenjanin
4. Boban Arsenijević, profesor, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu
5. Vladimir Arsenijević, pisac, Udruženje Krokodil, Beograd
6. Bojan Babić, pisac, Beograd
7. Mile Babić, profesor filozofije i teologije, Franjevačka teologija, Sarajevo
8. Bojan Baća, sociolog, doktorant na Univerzitetu Jork i istraživač u Laboratoriji za globalno digitalno građanstvo, Toronto
9. Amer Bahtijar, profesor filozofije, Centar za kritičko mišljenje, Mostar
10. Vladislav Bajac, pisac i izdavač, Geopoetika izdavaštvo, Beograd
11. Esad Bajtal, pisac, nezavisni istraživač, Sarajevo
12. Nikola Bajto, novinar, tjednik Novosti, Zagreb
13.Asja Bakić, književnica, Zagreb
14. Đorđe Balmazović, grafički dizajner, kolektiv Škart, Ljubljana/Beograd
15. Filip Balunović, politikolog, Beograd
16. Janko Baljak, filmski reditelj, redovni profesor Fakulteta dramskih
17. Snježana Banović, redateljica i sveučilišna profesorica, Akademija dramske umjetnosti, Zagreb
18. Ljiljana Banjanin, vanredni profesor, Departman stranih jezika i književnosti, Univerzitet u Torinu
19. Josip Baotić, lingvista, profesor emeritus, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
20. Milan Barać, doktor nauka, lingvista, Filološki fakultet, Nikšić
21. Lana Barić, glumica, Zagreb
22. Svetislav Basara, pisac, Beograd
23. Almir Bašović, dramski pisac i docent na Filozofskom fakultetu u Sarajevu
24. Sandra Benčić, mirovna i ljudskopravaška aktivistkinja, Centar za mirovne studije, Zagreb, Hrvatska
25. Ivana Bodrožić, mag. filozofije, spisateljica, Zagreb
26. Tomislav Bogdan, doktor nauka, izv. prof. na Odsjeku za kroatistiku Filozofskog fakulteta u Zagrebu
27. Ermin Bravo, glumac, Akademija scenskih umjetnosti, Sarajevo
28. Alida Bremer, doktorka nauka, autorica i prevoditeljica, Münster, Njemačka
29. Balša Brković, pisac, nezavisni dnevnik Vijesti, Podgorica
30. Boris Buden, publicist, EIPCP, Berlin
31.Ranko Bugarski, doktor nauka, lingvist, Beograd
32. Ahmed Burić, književnik, novinar, www.radiosarajevo.ba
33. Dragan Bursać, profesor filozofije i kolumnista, BUKA Portal, Banja Luka
34. Alice Copple-Tosić, prevodilac, Beograd
35. Darko Cvijetić, pjesnik i redatelj, Prijedor
36. Dušan Čavić, novinar i filmadžija, Ciklotron, Beograd
37. Ivan Čolović, antropolog, Biblioteka XX Vek, Beograd
38. Marinko Čulić, komentator tjednika Novosti, Zagreb
39. Bora Ćosić, pisac, Berlin
40. Nerzuk Ćurak, doktor nauka, politikolog, Sarajevo
41. Filip David, književnik, Beograd
42. Mia David, arhitekta, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad
43. Amra
Delić, doktorka nauka, neuropsihijatrica i psihoterapeutkinja, Klinika
za psihijatriju i psihoterapiju Medicinskog fakulteta Univerziteta
Greifswald
44. Ajla Demiragić, doktorka nauka, teoretičarka književnosti, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
45. Boris Dežulović, novinar tjednika Novosti, Paići
46. Ivo Didović, slobodni umjetnik, Düsseldorf
47. Zlatko Dizdarević, novinar i pisac, Sarajevo
48. Milena Dragićević-Šešić, redovna profesorka, UNESKO katedra za kulturnu politiku i menadžment Univerziteta umetnosti u Beogradu
49. Rade Dragojević, novinar, Zagreb
50. Daša Drndić, spisateljica, izvanredni profesor – anglist, u penziji, Rijeka
51. Ferida Duraković, spisateljica i lektorica b/c/h/s jezika, Sarajevo
52. Jasna Duraković, docentica na Fakultetu političkih nauka i aktuelna poslanica u Federalnom parlamentu BiH, Sarajevo
53. Sabaheta Duranović, doktorka nauka, neuropsihijatar, Psihijatrijska bolnica Kantona Sarajevo
54. Varja Đukić, glumica, član ansambla CNP-a i direktorica knjižare, Podgorica
55. Mirjana Đurđević, doktorka nauka, književnica i profesorka, Beograd
56. Vladimir Đurišić, pjesnik i muzičar, glavni i odgovorni urednik portala Proletter, Podgorica
57. Tatjana Đurišić-Bečanović, doktorka nauka, Filozofski fakultet, Nikšić
58. Heni Erceg, komentatorica tjednika Mladina, Ljubljana
59. Toni Gabrić, prof. filozofije i fonetike, novinar, Udruga za nezavisnu medijsku kulturu, Zagreb
60. Jasna Gajević, blogerka, Podgorica
61. Štefica Galić, urednica portala Tačno.net, Mostar
62. Jelena Gall, lektorka, Odsek za slavistiku, Cirih
63. Svetlana Gavrilović, politikolog, urednica Radničke komune Links, Beograd
64. Rajka Glušica, doktorka nauka, lingvistkinja, Filološki fakultet, Nikšić
65. Vladislava Gordić Petković, profesorka univerziteta, anglistkinja, književna teoretičarka i kritičarka, Novi Sad
66. Nataša Govedarica, dramaturškinja, Beograd
67. Zdravko Grebo, profesor emeritus Univerziteta u Sarajevu
68. Rajko Grlić, režiser, Zagreb
69. Tatjana Gromača, književnica i novinarka, Pula
70. Dinko Gruhonjić, doktor nauka, novinar, Odsek za medijske studije, Filozofski fakultet, Novi Sad
71. Zlatica Gruhonjić, profesor njemačkog, prevodilac, Udruženje Centar za
demokratiju i tranzicionu pravdu, Banja Luka
72. Nihad Hasanović, pisac, Sarajevo
73. Tarik Haverić, politolog, Sarajevo
74. Oto Horvat, pisac, Firenze
75. Srećko Horvat, lingvist i filozof, DiEM25, bez stalnog prebivališta
76. Aleksandar Hut Kono, pisac, London
77. Nedžad Ibrahimović, pisac, Tuzla
78. Saša Ilić, pisac, Udruženje LINKS, Beograd
79. Viktor Ivančić, novinar i pisac, Split
80. Željko Ivanković, književnik, Sarajevo
81.Ivan Ivanji, književnik, Beograd
82. Midhat Izmirlija, doktor nauka, docent, Pravni fakultet u Sarajevu
83. Božena Jelušić, profesorica književnosti, Budva
84. Bojana Jokić, aktivistkinja, NVO LGBT Forum Progres, Podgorica
85. Dejan Jović, redovni profesor Sveučilišta u Zagrebu i gostujući profesor Univerziteta u Beogradu, Zagreb
86. Jagoda Jurić-Kappel, doktorka nauka, lingvistica, Beč
87. Duška Jurišić, novinarka, Federalna televizija, Sarajevo
88. Adela Jušić, vizualna umjetnica, Sarajevo, Bosna i Hercegovina
89. Dejan Kaludjerović, likovni umetnik, Beograd/Beč
90. Damir Karakaš, pisac, Zagreb
91.Mirjana Karanović, glumica, Beograd
92. Miroslav Karić, istoričar umetnosti, Remont – nezavisna umetnička asocijacija, Beograd
93. Dženana Karup Druško, novinarka, Sarajevo
94. Enver Kazaz, doktor nauka, profesor književnosti, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
95. Željko Komšić, diplomirani pravnik, zastupnik u Parlamentarnoj skupštini BiH, Sarajevo
96. Snježana Kordić, doktorka nauka, lingvistica, Zagreb
97. Srdan Kosović, urednik portala Vijesti.me, Podgorica, Crna Gora
98. Boro Kontić, novinar, Media centar, Sarajevo
99. Bojan Krivokapić, pisac, Novi Sad
100. Pero Kvesić, pisac, Zagreb
101. Igor Lakić, doktor nauka, lingvista, Podgorica
102. Ante Lešaja, penzionirani redoviti sveučilišni profesor, Korčula
103. Andrea Lešić, doktorka nauka, profesorica komparativne književnosti, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu
104. Predrag Lucić, novinar i pisac, Split
105. Svetlana Lukić, novinarka, Peščanik, Beograd
106. Kristina Ljevak, novinarka, urednica časopisa Urban, Sarajevo
107. Alisa Mahmutović, lingvistica, Filozofski fakultet, Zenica
108. Brano Mandić, novinar i pisac, Podgorica
109. Olga Manojlović Pintar, istoričarka, Institut za noviju istoriju Srbije, Beograd
110. Bojan Marjanović, pisac i novinar, magazin „Liceulice“, Beograd
111. Damir Marjanović, doktor nauka, redovni profesor Univerziteta u Sarajevu i Internacionalnog Burch Univerziteta u Sarajevu
112. Milan Marković, vanredni profesor, Biotehnički fakultet Univerziteta Crne Gore, Podgorica
113. Nikola Marković, urednik dnevnih novina Dan, Podgorica
114. Tomislav Marković, novinar i pisac, Beograd
115. Dragan Markovina, povjesničar i publicist, Split
116. Ana Martinoli, vanredna profesorka, Fakultet dramskih umetnosti, Beograd
117. Vladimir Matijanić, novinar, Slobodna Dalmacija, Split
118. Svetlana Mesarević, novinarka, Peščanik, Beograd
119. Alen Mešković, pisac, Kopenhagen
120. Svebor Midžić, teoretičar, Beograd
121. Dejan Mihailović, prevodilac, urednik, Beograd
122. Đorđe Miketić, pisac, Od usta do usta, Beograd
123. Mirjana Mikić Zeitoun, profesorica sociologije i diplomirana etnologinja, Zagreb
124. Sanin Milavić, glumac, Sarajevo
125. Tanja Miletić Oručević, rediteljica, Mostar
126. Stevan Milivojević, Aktivista za ljudska prava, Podgorica
127. Igor Milošević, Asocijacija za demokratski prosperitet – Zid, Podgorica
128. Mirjana Miočinović, univerzitetska profesorka u penziji, Beograd
129. Marija Mitrović, slaviskinja, redovna profesorka u penziji, Università degli studi di Trieste
130. Josip Mlakić, pisac, Gornji Vakuf-Uskoplje
131. Nermina Mujagić, vanredni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta
u Sarajevu
132. Asim Mujkić, profesor filozofije, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu
133. Senadin Musabegović, doktor nauka, Filozofski fakultet, Sarajevo
134. Dino Mustafić, reditelj, Sarajevo
135. Nikola Nikolić, pisac, Podgorica
136. Aleksandar Novaković, pisac i dramaturg, Beograd
137. Fadila Nura Haver, književnica, Sarajevo
138. Branislav Oblučar, profesor, Filozofski fakultet, Zagreb
139. Nela Pamuković, feministička aktivistkinja, Ženska mreža Hrvatske, Zagreb
140. Teofil Pančić, novinar i pisac, Beograd/Novi Sad
141. Dejan Papić, izdavač, Beograd
142. Boris Pavelić, novinar, Zagreb
143. Jurica Pavičić, pisac, Split
144. Borka Pavićević, dramaturškinja, direktorka Centra za kulturnu dekontaminaciju, Beograd
145. Koča Pavlović, novinar i poslanik u Skupštini CG, Podgorica
146. Ana Pejović, prevoditeljica i koordinatorka Udruženja Krokodil, Beograd
147. Vuk Perišić, pisac i prevoditelj, Rijeka
148. Milutin Petrović, reditelj, redovni profesor univerziteta, Beograd, Srbija
149. Drago Pilsel, novinar i teolog, portal Autograf.hr, Zagreb
150. Marko Pogačar, pisac, Split
151. Darinka Pop-Mitić, umetnica, Beograd
152. Edo Popović, pisac, Zagreb
153. Boris Postnikov, publicist, tjednik Novosti, Zagreb
154. Aljoša Pužar, doktor nauka, kulturolog, Fakulteta za družbene vede, Ljubljana, Slovenija
155. Darka Radosavljević-Vasiljević, istoričarka umetnosti, Remont – nezavisna umetnička asocijacija, Beograd
156. Đuro Radosavović, pisac, Podgorica
157. Maja Raičević, aktivistkinja, Podgorica
158. Luka Rakčević, odbornik u Skupštini Glavnog grada, Podgorica
159. Saša Rakezić alijas Aleksandar Zograf, strip autor, Pančevo
160. Bogić Rakočević, književnik, Podgorica
161. Ksenija Rakočević, saradnica u nastavi na Filološkom fakultetu, Nikšić
162. Šerbo Rastoder, istoričar, Podgorica
163. Damir Rebronja, advokat, Kotor
164. Ana Ristović, pesnikinja, Beograd
165. Nenad Rizvanović, pisac i urednik, Zagreb
166. Vedrana Rudan, književnica, Rijeka, Hrvatska
167. Borka Rudić, Udruženje/udruga BH Novinari, Sarajevo
168. Elmir Sadiković, vanredni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu
169. Ivana Sajko, knjizevnica, Zagreb
170. Jasna Samić, pisac, autor dokumentarnih filmova i pozorišnih predstava, Književna Sehara, Sarajevo – Pariz
171. Sanja Sarnavka, prof. komparativne književnosti I jugoslavenskih jezika I književnosti te aktivistkinja
172. Olja Savičević Ivančević, književnica, Split
173. Svenka Savić, profesorka emerita, psiholingvistkinja, Filozofski fakultet Univerziteta u Novom Sadu
174. Zarije Seizović, doktor nauka, redovni profesor, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu
175. Nedim Sejdinović, novinar, Nezavisno društvo novinara Vojvodina, Novi Sad
176. Vildana Selimbegović, glavna i odgovorna urednica Oslobođenja
177. Mima Simić, samostalna umjetnica/književnica, Zagreb
178. Roman Simić, književnik, Dugo Selo
179. Marko Simonović, lingvista, Sveučilište u Utrechtu
180. Svetlana Slapšak, prof. dr u penziji, Ljubljana
181. Selma Spahić, rediteljica, umjetnička direktorica Internacionalnog teatarskog festivala MESS, Sarajevo
182. Tijana Spasić, književna kritičarka i novinarka, Beograd
183. Biljana Srbljanović, dramska spisateljica i vanredna profesorka, Fakultet dramskih umetnosti, Beograd
184. Srđan Srdić, književnik, Kikinda
185. Dragoljub Stanković, književnik, Beograd
186. Slavica Stevanović, univerzitetska saradnica i slobodna prevoditeljica, Univerzitet u Tibingenu
187. Dubravka Stojanović, istoričarka i profesorka, Filozofski fakultet, Beograd
188. Olivera Stošić Rakić, urednica književnih i tribinskih programa, Kulturni centar Beograda
189. Tanja Stupar Trifunović, književnica, Banja Luka
190. Jasna Šamić, spisateljica, Pariz-Sarajevo
191. Faruk Šehić, pisac i kolumnista, Sarajevo
192. Vehid Šehić, diplomirani pravnik, Forum gradjana Tuzle, Tuzla
193. Rade Šerbedžija, glumac
194. Danko Šipka, profesor, Državni univerzitet Arizone, Tempi
195. Slobodan Šnajder, književnik, otok Ploča, Trogir
196. Igor Štiks, doktor nauka, književnik i znanstveni suradnik Sveučilišta u Edinburgu
197. Adis Šušnjar, novinar, koordinator Udruženja BH novinari, Sarajevo
198. Elma Tataragić, doktorka nauka, filmska scenaristica i profesorica
199. Vesna Teršelič, mirovna aktivistica, Zagreb
20o. Marko Tomaš, novinar, žurnal.info
201. Ladislav Tomičić, novinar, Zagreb
202. Ante Tomić, pisac, Split
203. Jelena
Trebješanin, magistrant na Studijskom programu za srpski jezik i
južnoslovenske književnosti, smjer Nauka o jeziku, Nikšić
204. Lejla Turčilo, doktorka nauka, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu
205. Lenka Udovički, glumica i rediteljka, Rijeka
206. Dubravka Ugrešić, književnica, Amsterdam
207. Daliborka Uljarević, politikološkinja, Centar za građansko obrazovanje (CGO), Podgorica
208. Vuk Uskoković, politikolog, Univerzitet Donja Gorica, Podgorica
209. Srđan V. Tešin, književnik, Kikinda
210. Emir Vajzović, docent, Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu
211. Hanka Vajzović, doktorka nauka, lingvistkinja, Sarajevo
212. Nenad Veličković, pisac, Sarajevo
213. Dragan Velikić, pisac
214. Srđan Veljović, fotograf, Beograd
215. Olga Vojičić-Komatina, viši saradnik s doktoratom (književni nauke), Filološki fakultet, Nikšić
216. Radina Vučetić, istoričarka, vanredna profesorka, Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu
217. Nikola Vučić, novinar, Sarajevo
218. Zoran Vučkovac, BASOC, Banja Luka
219. Nenad Vujatović, pisac, Bruxelles
220. Nikola Zečević, politikolog, Univerzitet Donja Gorica, Podgorica
221. Zdravko Zima, novinar i pisac, Zagreb
222. Sandra
Zlotrg, lektorica i profesorica bosanskog, hrvatskog, srpskog kao
stranog jezika, Udruženje za jezik i kulturu Lingvisti, Sarajevo
223. Aleksej Zorić, novinar i prevodilac (bivši urednik Srpske redakcije BBC-a), London
224. Jasmila Žbanić, režiserka, Deblokada, BiH
225. Miodrag Živanović, Filozofski fakultet, Banja Luka
COMMENTS